CACT E-STUDIO
Η Ζυγούρη Μαίρη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973, όπου ζει και εργάζεται.
Το σώμα ως πολιτικό εργαλείο στις performances της Μαίρης Ζυγούρη
Μία από τις πλέον δυναμικές, επίμονες και ανανεωτικές παρουσίες στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία, η Μαίρη Ζυγούρη, εκφράζεται με ποικίλα εκφραστικά μέσα που έχουν ως σταθερό σημείο αναφοράς την performance. Οι δράσεις της, οργανωμένες και προετοιμασμένες λεπτομερώς, εκτυλίσσονται συνήθως σε δημόσιους χώρους προκαλώντας έτσι την απρόβλεπτη επενέργεια και την κριτική συμμετοχή του κοινού που επιτρέπει το ενδεχόμενο να παρεκκλίνει η δράση από την προσχεδιασμένη της πορεία.
Τα περιβάλλοντα και οι τόποι στους οποίους λαμβάνουν χώρα οι performances διαφοροποιούνται ως προς τη μορφή, τη χρήση και τη λειτουργία τους: χαμάμ, κήπος, σιδηροδρομικός σταθμός, τσίρκο, μοναστήρι, πλατεία, ορνιθοτροφείο είναι μερικές από τις επιλογές της. Χώροι μαζικού συγχρωτισμού, ελεύθερης ή ελεγχόμενης διέλευσης. Η σωματική δράση της Ζυγούρη στο χώρο είναι τόσο ισχυρή που κυριολεκτικά απορροφά τους κραδασμούς τους ανθρώπινου και οικιστικού περιβάλλοντος και τους μετουσιώνει σε πολιτική πράξη αυτοπροσδιορισμού μέσω της τέχνης. Στόχος της η έμπρακτη ανατροπή των κοινωνικών συμβάσεων που διασφαλίζουν την αναπαραγωγή των εξουσιαστικών μηχανισμών και των κοινωνικών συμβάσεων. Ο εννοιολογικός πυρήνας των δημόσιων επιτελέσεών της αφορά σε διαφορετικές εκδοχές αντίστασης απέναντι σε δυνάμεις υποκειμενο-ποίησης και καθυπόταξης.
Το σώμα λειτουργεί ως όχημα πολιτισμικών εγγραφών, μέσο άρθρωσης πολιτικής στάσης, πεδίο στο οποίο συμπλέκονται και αναιρούνται οι περιορισμοί, οι αρχές και τα κανονιστικά πρότυπα επί της ανθρώπινης λειτουργίας, εξέλιξης και συμπεριφοράς. Η ιστορική μαρτυρία, είτε με τη μορφή της ανάδυσης περιθωριοποιημένων και άγνωστων στο ευρύ κοινό στιγμών του παρελθόντος, είτε με την κατασκευή αληθοφανών αφηγημάτων, υφασμένων μέσα από μια προσεκτική συγκέντρωση ρεαλιστικών λεπτομερειών που κινούνται ανάμεσα στην ιστορική μυθιστορία και στη δημιουργική επινόηση, αποτελεί το αφηγηματικό υπόβαθρο αρκετών έργων της.
Οι υπαρκτές ή κατασκευασμένες ιστορίες της Ζυγούρη θέτουν ζητήματα με διαχρονική και επίκαιρη αξία. Το 2007 έκανε ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της με την περφόρμανς Symbiosis που έλαβε χώρα σε μια ορνιθοτροφική μονάδα στο Τορίνο. Η βασική εικαστική σύλληψη του έργου είναι φαινομενικά σχιζοφρενική: μια ευπρεπής και αυστηρή υπάλληλος χτυπά με προσήλωση τα πλήκτρα της γραφομηχανής της μέσα στον ορυμαγδό και την άτακτη κινητικότητα χιλιάδων πουλερικών που περιφέρονται γύρω της, καθώς η αδιευκρίνιστη αλλά μανιώδης εργασία της λαμβάνει χώρα στο ανοίκειο περιβάλλον ενός στεγασμένου ορνιθοτροφείου. Ένα σύντομο χρονολογικό σημείωμα βοηθά στην ερμηνεία της αλλόκοτης σκηνής. Το έργο αναφέρεται σε ένα περιστατικό της πολιτικής ζωής της Αργεντινής: το 1946, ο Χουάν Περόν μετά την εκλογή του στην ηγεσία της χώρας, απαλλάσσει τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες από τα καθήκοντα του βιβλιοθηκάριου και τον διορίζει επιθεωρητή πουλερικών στη δημοτική αγορά του Μπουένος Άιρες, επιχειρώντας μ’ αυτό τον τρόπο να καταστείλει τις αντιδράσεις του απέναντι στις αντιδημοκρατικές μεθόδους με τις οποίες πολιτεύεται ο ηγέτης της χώρας.
Το ορνιθοτροφείο, ως αλληγορική σύλληψη και αναπαράσταση των επεξεργασμένων μεθόδων χειραγώγησης της ψυχικής ζωής, της κριτικής σκέψης και της πολιτικής συνείδησης μετεξελίσσεται σε ένα νέο έργο λίγο αργότερα.
Το 2009 η Μαίρη Ζυγούρη παρουσιάζει στο Μπέη Χαμάμ (Λουτρά ο Παράδεισος), οθωμανικό μνημείο του 15ου αιώνα, το έργο Παχυντικά Κελιά με ανάθεση της 2ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Τα Παχυντικά Κελιά είναι η σύνθεση της ιστορικής βιογραφίας μιας ανύπαρκτης προσωπικότητας, του πρωτοπόρου, ευπατρίδη και κοσμοπολίτη Δημήτριου Ζαλούχου, με καινοτόμο –υποτίθεται- δράση του στον τομέα της εκτροφής πουλερικών, και μίας υποδειγματικής κατασκευής πάχυνσης πουλερικών που ολοκληρώνεται από σχέδια τα οποία τεκμηριώνουν την προηγηθείσα έρευνα. Τα παχυντικά κελιά λειτουργούν ως μία εικαστική προσομοίωση των διεργασιών συγκρότησης, ελέγχου, ταξινόμησης, ιεράρχησης και επιτήρησης των «εκκολαπτόμενων πολιτών» από τους σύγχρονους μηχανισμούς διακυβέρνησης που εξασφαλίζουν ευπείθεια και υποταγή μέσω της αυτό-αναγνώρισης. Πρόκειται για ένα ιδανικό αισθητικό μοντέλο των τεχνολογιών της βιοπολιτικής, ένα σύγχρονο, ουτοπικό Πανόπτικον, ανάλογο του μπενθαμιανού προτύπου, όπως το ανέλυσε ο Μισέλ Φουκώ, όπου το κάθε κλουβί είναι και μια μικρή σκηνή θεάτρου με τον υποκριτή στο κέντρο μόνο, διαφανή και απόλυτα ελεγχόμενο.
Το παράλογα μάταιο, αλλά και αλλόκοτα ελκυστικό στοιχείο των συμβολικών τελετών της εξουσίας, ακόμη κι όταν ο υπήκοος- θεατής απουσιάζει παντελώς, ενσαρκώνει η ιερατική, γυναικεία μορφή στo έργο Decadence (βίντεο-περφόρμανς, 2008, μέρος της τριλογίας Zoopoetics - Zoopolitics ). Ορθή πάνω σ’ ένα περίεργο, κατεστραμμένο όχημα που θυμίζει αυτοσχέδιο διαστημόπλοιο, σαν θεότητα μιας παρακμάζουσας θρησκείας με ανθεκτικό τελετουργικό, παρελαύνει θριαμβευτικά μέσα στον κάμπο χαιρετίζοντας τα ανύπαρκτα πλήθη, σε μία απόπειρα να μετουσιώσει το αισθησιακό υπόβαθρο της auctoritas sexualis σε ποιητική - πολιτική χειρονομία.
