4Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Έκθεση «Παράδοση-Ανατροπή»
18 Σεπτεμβρίου 2013 – 15 Ιανουαρίου 2014
Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Αποθήκη Β1, λιμάνι)
Οι έννοιες της παράδοσης και της ανατροπής ως στοιχείων καλλιτεχνικού προβληματισμού και εικαστικής δημιουργίας συγκροτούν τον άξονα της νέας έκθεσης που παρουσιάζει το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης συμμετέχοντας στο Κεντρικό Πρόγραμμα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για την έκθεση «Παράδοση–Ανατροπή», που εγκαινιάζεται την Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου, στην Αποθήκη Β1, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Παρουσιάζονται ζωγραφικές και γλυπτικές συνθέσεις, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες και προβολές, που φέρουν την υπογραφή 29 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.
Κοινός «τόπος» στους περισσότερους από τους καλλιτέχνες της έκθεσης είναι η Μεσόγειος, χώρος με δομικά στοιχεία την παράδοση και την ανατροπή: χώρος πολύμορφος, αντιφατικός και μοναδικός, με μακραίωνη ιστορία, συγκλίσεις και αποκλίσεις, σημείο συνάντησης Ανατολής-Δύσης. «Δύσκολα μπορεί να βρεθεί άλλος τόπος με τόσα μακροχρόνια ανοιχτά μέτωπα. Η Μεσόγειος «φλέγεται» ξανά και ξανά, βιώνει πολέμους, ανατροπές κοινωνικές και πολιτικές, επαναπροσδιορισμούς συνόρων και αξίων, νέες συνθήκες οικονομικές και πολιτειακές. Από το Γιβραλτάρ μέχρι τη Λωρίδα της Γάζας και την Κύπρο και από την Ελλάδα και την Αλβανία μέχρι την Αίγυπτο και την Τυνησία, τα δεδομένα αλλάζουν, η ιστορία ξαναγράφεται και επαναπροσδιορίζει και την τέχνη», τονίζουν μεταξύ άλλων οι επιμελητές της έκθεσης Κατερίνα Κοσκινά και Γιάννης Μπόλης.
Οι καλλιτέχνες που επελέγησαν να παρουσιαστούν στην έκθεση «Παράδοση – Ανατροπή» του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είναι δημιουργοί που μέσα από τις εικαστικές τους προτάσεις επικεντρώνονται στο να ανακαλύψουν και να προσδιορίσουν εκ νέου τη δυναμική και ουσιαστική λειτουργία της τέχνης και μέσα από αυτήν να δηλώσουν τη δύσκολη θέση του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος δείχνει να έχει ανάγκη –περισσότερο από ποτέ– από σταθερές και καταφύγιο, βρισκόμενος σε μια κρίσιμη και ασταθή στιγμή της ιστορίας του, σε διάσταση, ενίοτε και αναγκαστική, με τις αξίες και τις ρίζες του. Όσο κι αν έχει χάσει τον προσανατολισμό του από την πληθώρα των διφορούμενων και αντιφατικών απόψεων, ο σύγχρονος καλλιτέχνης αφουγκράζεται τις αλλαγές, συχνά πριν να συμβούν, αντιδρά και εκφράζεται με τρόπο που αναδεικνύει το νέο πρόσωπο και ρόλο της τέχνης.
Η έκθεση απαρτίζεται από έργα της συλλογής του Μουσείου που συγκεντρώθηκαν τα τελευταία χρόνια από δωρεές, αγορές αλλά και δάνεια. Τα έργα συνδυάζονται για να φωτίσουν, μέσα από φόρμες, πρότυπα, ντοκουμέντα και μνήμες, την κατάσταση στη Μεσόγειο, τόπο κοινής προέλευσης και αναφοράς, πεδίο –σήμερα– έντονων, δραματικών και ραγδαίων ανακατατάξεων και μεταβολών. Πρόθεση των επιμελητών είναι η διερεύνηση –μέσω μιας έκθεσης που στήθηκε από έργα που δεν έγιναν ταυτόχρονα, κατόπιν παραγγελίας ή με την αφορμή της δημιουργίας μιας θεματικής παρουσίασης– της ύπαρξης ενός συγγενούς ιδιώματος που οφείλεται σε κοινές αναφορές, καταβολές, δράσεις και πεποιθήσεις, και που εμφανίζεται ως μια γλώσσα που παραπέμπει πιθανόν σε κοινή ταυτότητα και ίσως μοίρα.
Εξέχουσα θέση κατέχει το τελευταίο έργο του Νίκου Αλεξίου, μια σύνθεση που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό. Στη δημιουργία του Αλεξίου, στον οποίο είναι αφιερωμένη αυτή η έκθεση, οι έννοιες της παράδοσης και της ανατροπής της συγκροτούν θεμελιώδη αναζήτηση και καίριο προβληματισμό, εκδηλώνονται μέσα από ένα ιδίωμα, ευαίσθητο, αναφορικό, ποιητικό και ταυτόχρονα γνήσιο και πρωτοποριακό.
Μέσα από τα έργα της έκθεσης «Παράδοση-Ανατροπή», η τέχνη φιλοδοξεί να δώσει τη δική της εξωστρεφή απάντηση, να υπονομεύσει το κατεστημένο, να καταγγείλει, να ευαισθητοποιήσει και να προτείνει ιδέες και στάση. Να αποδώσει το παρόν με αναφορές σε διαχρονικούς μύθους, σε αναζητήσεις νέων συμβόλων, στη σχέση με το παρελθόν, στον θρήνο για την απώλεια, ηθική και υλική, σε νεκρούς, μετανάστες, φιμωμένους διανοούμενους, αδρανείς ή εξαγριωμένους πολίτες, σε καταστροφές και αφανισμούς κάθε μορφής.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Νίκος Αλεξίου, Στήβεν Αντωνάκος, Κώστας Βαρώτσος, Filippo Berta, Λυδία Δαμπασίνα, Christoph Draeger, Khaled Hafez, Αντιγόνη Καββαθά, Λίζη Καλλιγά, Νίκη Καναγκίνη, Βλάσης Κανιάρης, Ευαγγελία Κρανιώτη, Nikolaj Bendix Skuym Larsen, Μαρία Λοϊζίδου, Δημήτρης Μεράντζας, Micha, Oliver Musovik, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Δημήτρης Ξόνογλου, Irfan Önürmen, Dennis Oppenheim, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Νατάσσα Πουλαντζά, Eugenio Tibaldi, Γιώργος Τσεριώνης, Κώστας Τσόκλης, Γιούλα Χατζηγεωργίου, Νίκος Χαραλαμπίδης*, Yang Yonglang.
*Τα έργα του Νίκου Χαραλαμπίδη, με τίτλο Λευκή και κόκκινη σημαία. Αφιέρωμα στη Βάσω Κ., παρουσιάζονται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. λόγω της συνάφειάς τους με την έκθεση «Βάσω Κατράκη: Σε λευκό και μαύρο».
Μουσειογραφική μελέτη: Κατερίνα Κοσκινά, Γιάννα Σταυρουλάκη